EZSHUISotgoo-н танилцуулга
O_otgoo1998-н блогууд:
  эмийн ургамлын тухай | |
| Миний асаасан гэрэл дэлхийг гэрэлтүүлнэrnМанай орны эмийн ургамалуудrn2011 оны 05-р сарын 06, Нийтэлсэн SvkhboldrnЧацаргана Hippophae Sanddorn sallow thornrnrnЧацарганыг эртний Грекүүд морины нүд өвдсөн үед хэрэглэдэг байжээ. Тиймээс хиппос гэдэг нь морь паос гэдэг нь гэрэл гэсэн утгатай. Гурван сараас таван сарын хооронд цэцэглэдэг бөгөөд наймаас есөн сарын үеэр жимс нь боловсордог. Ази, зүүн ба баруун Европын орнуудаар ургадаг. Эх нутаг нь төв азиас гаралтай. Намар жимс нь боловсорсон үед чимэглэлийн зорилгоор хэрэглэхээс гадна эмчилгээний зориултаар их хэрэглэх болжээ. Чацаргана С витамиаар баялаг, чөлөөт радикалын сөрөх чадвартай, нүүрний арьсны үрчлээг багасгадаг давуу талтай. Олон жилийн туршилтаас харахад, элгэний суурь өвчтэй болон гипатитээр өвчилсөн хүмүүс өдөр бүр чацарганы экстрактыг байнга хэрэглэснээр биеийн байдал нь сайжирсан гэсэн мэдээлээл байдаг. Чацарганаас гаргаж авдаг тосыг сүүлийн үед гоо сайхны бүтээгдэхүүн нүүрний тос, ванны хөөсрүүлэгч саван, шампуньд хэрэглэж байна. Чацарганы тосыг ууж хэрэглэвээс хүний биеийн бодисын солилцоог сайжруулахаас гадна ходоод гэдэс доторын өвчнөөс хамгаалах чадвартай. Мөн өдөр бүр нэг стакан усанд хэдэн дусал чацарганы тосыг хийгээд хоолой амаа зайлж байваас хоолойны өвчнөөс хамгаалахаас гадна, өвдсөн газраа шууд түрхэж хэрэглэнэ. Чацарганы тосыг түлэгдэлт, нарны түлэгдэлтийн үед арьсанд түрхсэнээр эдгэрэлтийг хурдасгадаг. Мөн нүүрний арьсан дээр байнга тууралттай, эмзэг арьстай диатизтай хүмүүс ууж хэрэглэнэ, та нартаа гэрийн нөхцөлд чацарганы коктейл хийх аргыг бичье. Та нар туршаад үзээрэй. Хүйтэн сэрүүн улирал эхлэхээс өмнө өдөр бүр чацарганы шүүсийг ууж заншвал өвлийн хүйтэнд амьсгалын замын өвчинөөс өөрийгөө болон гэр бүлээ хамгаалах маш энгийн арга юм.Чацарганы шүүсээр коктейл хийхдээ алимны эсвэл луувангийн шүүсийг чацарганы шүүстэйхолиод ууна. Бас нэг арга бол нэг стакан амтат жүржний шүүсэнд хоёр цайны халбагаар нэрс жимсийг адилхан хэмжээтэй чацарганы шүүстэй холиод уувал ханиаднаас хамгаална. Чацарганыг чанаад варень хийхээс гадна бас эрүүл мэндийн зориултай цайг хийдэг. Чацарганы тосыг төвдүүд 1200 жилийн турш өнөөдрийг хүртэл хэрэглэсээр байна. Барууны орнуудын анхаарлыг аажмаар татсаар байна. Та манай дэлгүүрээс чацарганатай бараа бүтээгдэхүүнийг захиалах бүрэн боломжтой.rnrn rnrnrnГоньд Anis anisernrnГоньдийг хэрэглэвээс нүүр царайнд засал орж , ходоодны үйл ажиллагаа сайжирна. Гоньдний амт нь чихэрлэг байх тусмаа хүний биед сайн гэж эртний номонд бичигджээ. (Regimen sanitatis Salernitanum).Нэг наст ургамал 50 см хүртэл ургадаг. Ид зуны үед жижигхэн цагаан дохиур цэцэгнүүд ургаж эхэлнэ. Яваандаа цэцгэн дотроосоо гонзгой хэлбэртэй гоньдний жимс ургадаг. Гоньдийг нарлаг газарт, чийглэг багатай хөрсөнд тарьвал зохимжтой. Гоньдний найрлаганд анетолын бодис агуулсан, анхилуун үнэртэй тос бий. Энэ тос бол хамгийн гол анагаах чадалтай байдаг. Эртний Грекүүд гоньдийг (anitekos) ханиад хүрэх болон могой, хилэнзэт хорхойд хатгуулсан хүнд уулгаж эмчилдэг байжээ. Дундад зууны үед сүмийн санваартан эмч нар гоньдний анагаах чадварыг сайн мэдэж анагаах болон хоол хүнсэндээ амтлагч болгон хэрэглэдэг байжээ. Өнөөдөр энэ хэрэглээнд өөрчлөлт орсонгүй Их Карл хаан гоньдийг өөрийн алдарт Capitulare de vills – д тарьж ургуулахыг тушаасан нь тухайн үеийн Герман хэлтэй орнуудын хувьд анхны том цэцэрлэгт хүрээлэн байв. Бидний идэж хэрэглэдэг хоол хүнсийг гоньдгүйгээр төсөөлөхийн аргагүй билээ. Мөн төрөл бүрийн ундаа дарсанд гоньдийг холидог. Жишээлбэл: Грекийн Оузо мөн Францын гоньдний ликор Пернод бараг хүн бүр мэднэ гэхэд илүүдэхгүй бизээ. Гоньдийг ханиалгах, хихрэх ба гэдэс дүүрэх, хоолонд дургүй болох, дотор муухайрах, бөөлжис хүрэх, хамар битүүрэх , цэр ховхлох, хоол боловсруулах эрхтэн өвчлөх үед эмчилгээний зориултаар хэрэглэнэ. Нярай хүүхдийн гэдэс дүүрэх, огиулах үед бага зэрэг гоньдний цайг эхийн сүүний хажуугаар уулгавал тустай байдаг. Гоньдний цайгаар амаа тогтмол зайлбал амны хөндийн өвчин, хоолой өвдөх, амны эвгүй үнэрийг арилгахад тустай. Ингээд та нартаа гэрийн нөхцөлд гоньдийг яаж эмчилгээнд хэрэглэх аргын тухай бичье. Гоньдний тосыг дээр дурдсан өвчний үед цээжийндээ түрхэж хэрэглэнэ. 10 дусал гоньдний тосыг 25 мл ургамалын тостой холино. Бүйлс эсвэл гүнжидийн тостой хольж түрхвэл илүү сайн үр дүнтэй. Бас гоньдний тосыг янз бүрийн хортон шавьжийг устгахад хэрэглэдэг. Ханиад хүрсэн үед нэг цайны халбагаар дүүрэн гоньдийг ууранд нүдэж нунтаг болгоод, буцалсан усанд хийж 10 мин байлгасны дараа шүүлтүүрээр шүүнэ. Ингээд бэлдсэн цайг өдөрт 2 - 5 удаа зөгийн балтай хольж ууна. Харин гэдэс дүүрсэн болон хэт цатгалдах үед гоньдний цайг өдөрт 2 - 5 удаа зөгийн балгүй дангаар нь ууна. . Найрлагандаа гоньдний үртэй төрөл бүрийн цай, ханиадны эсрэг дусал, капсул мөн хүүхдэд зориулсан цайг та манай дэлгүүрээс захиалан авч болно.rnrn rnrnХүж өвсний үндэс Baldrian valerianrnrnУлаан-цагаан дохиуран цэцэгтэй 1 метр хүртэл ургадаг. Таван сараас найм дугаар сар хүртэл цэцэглэдэг. Эх нутаг нь Европ. Голдуу хоёр настай, Европт ургадаг хүж өвсний үндсийг цэвэрлэж хатаагаад алкохольтой хольж экстракт гаргана. Гаргаж авсан бэлдмэлийг эмчилгээний зориулалтаар хэрэглэдэг. Бас Энэтхэгийн хүж өвс (V. wallichii), Мэксикийн хүж өвс (v.edulis) гэж байдаг, одоогоор эдгээр ургамалын талаар хийсэн судалгаа ховор байна. Эртний Герман овгийнхон хүж өвсийг гадны муу нөлөөнөөс, далдын хар хүч буг чөтгөрөөс хамгаалдаг гэж шүтээд, орон гэрийнхээ хаалганы дээр багц багцаар нь өлгөдөг байжээ. Хүж өвсний тухай хамгийн анх м.э.ө 460 онд бичигджээ (Corpus hippocraticum) . Тэр цагаас эхлэн өнөөдрийг хүртэл эмийн ургамалын номонд бичигдэж ирсэн байна. Ромын түүхч Плиниус (24-79), эртний Грекийн эмч Диоскуридэс ( 1-р зуун ), Германы гэлэнмаа Хилдэгард фон Бингэн ( 1098-1179) бүгдээрээ хүж өвсний үндэсний анагаах чадалын тухай бичсэн нь хойч үеийн бидэнд хадгалагдан ирсэн нь нэн таатай юм. Хүж өвсний үндэсийг сэтгэл санаа тайван бус, норгүйдэх үед хэрэглэнэ. Нойрны эмийг бодвол хүж өвсний үндэс нь хүний биенд ямар нэгэн сөрөг нөлөө үзүүлдэггүй. Харин нойрны эмийг их хэрэглэвээс, тухайн эмийг байнга хэрэглэдэг муу зуршилтай болгодог. Мөн бие махбодид маш их сөрөг нөлөөг үзүүлдэг. Зөвхөн нойрны эм ууж унтдаг, эсвэл нойрны эм үйлчлэхээ болих г.м муу талтай. Хүж өвсний үндсээр норгүйдлийг эмчлэх аргуудын талаар бичьеэ.rnrn1-рт хүж өвсний үндсээс гаргасан ургамалын экстракт, шүүсийг уухrnrn2-рт хүж өвсний хөөсрүүлэгч саванг ваннтай усанд 200-250 гр, хийгээд 20- 25 минут усанд орж амрах. Ингэснээр бие тайвширдаг.rnrn3-рт хүж өвсний үндсээр 2 төрлийн аргаар цайг бэлтгэж ууна. Үүнд 1. 250 мл хүйтэн усанд хоёр цайны халбагатай тэнцэх хэмжээний хатааж үйрүүлсэн үндсийг хийгээд 10 - 12 цаг байлгаж хааяа нэг хоёр удаа хутгана. Ингээд бэлдсэн хүйтэн цайг өдөрт 2 - 3 удаа тогтмол ууна.rnrn2. Хагас литер буцалсан усанд , хоёр цайны халбагатай тэнцэх хэмжээний хатааж үйрүүлсэн үндэсийг хийгээд 10 минут байлгасны дараа цэвэр зөгийн балтай хольж уувал сайн. Ингэснээр таны сэтгэл санаа тайвширч нойр сайжирна. Унтахдаа уудаг цай, хүж өвсний хөөсрүүлэгч саван , хүж өвсний найрлагатай тайвшруулагч эм ба нойрны эмийг та манай дэлгүүрээс захиалан авч болно. Ямарч химийн бодис ороогүй цэвэр байгалийн бүтээгдэхүүн юм.rnrn rnrnХалиар Bдrlauch beaґs garlic wild garlicrnrnХайлиар нь голдуу ялзмаг ихтэй шаварлаг хөрсөнд ургадаг. Олон наст ургамал жил бүр ургадаг. Урт нь 50 см хүрдэг, 4-6 сарын хооронд цэцэглэдэг. Хавар түүдэг, сармисны үнэртэй төстэй болохоор Германчууд халиарыг олон янзаар нэрлэдэг. Жишээ болгож дурьдахад: шуламын сонгино, ойн сармис, зэрлэг сармис, Еврэйн сонгино, Цыганы сармис г.м Халиар нь голдуу ой болон хөндийд, Европ Азийн орнуудаар ургадаг.Хэрэвээ та хашаандаа эсвэл эдлэн газартаа элсэрхэг хуурай хөрстэй бол бага зэргийн ялзмагийг хөрстэй холиод халиарыг тариалж болно. Намар халиарын сонгиныг тариалбал хавар гэхэд та хашаандаа өөрийн тарисан халиараа цэцэглэхээс нь өмнө түүж аваад хоол хүнсэндээ хэрэглэж болно. Аль эртнээс Герман, Келтүүд халиарын тухай мэддэг байжээ. Тэд халиарыг түүгээд цээжиндээ үрвээс далдын хүч, шуламын хорлолоос хамгаалагдана гэж итгэдэг байжээ. Эртний Ромчууд халиар нь цус цэвэрлэдэг тухай бичсэн байдаг. Герман хүмүүс , хавар болохоор цусыг цэвэрлэх, хоол боловсруулалтыг сайжруулах зорилгоор, цагаан хорхойн эсрэг хэрэглэдэг. Германы гэлэнмаа Хилдэгард фон Бингэн халиарыг ходоодны өвчтөй хүмүүс чанаж болгосны дараа бага зэрэг хэрэглэж болно. Харин түүхийгээр идэхгүй байхыг сануулж бичсэн байдаг. Халиар нь олон төрлийн витамин, манган, магнизм, төмрийг агуулсан байдаг учраас бактерийн эсрэг үйлчилж, үрэвслийг намдааж, цусны эргэлтийг сайжруулж, судасны хатуурал, зүрхний шигдээс өвчнөөс хамгаалдаг чанартай. Анагаах талаараа сармистай төстэй. Сармис шиг хурц үнэртэй болохоор цай чанаж уухад тохиромжгүй иймээс аль болох салат, талхтай хольж идэхэд амттай. Халиарын бэлдмэлийг зүрх судасны өвчинөөс хамгаалахын тулд үйлдвэрлэн гаргажээ. Өглөөний цайгаа уухаасаа өмнө 1цайны халбага бэлдмэлийг удаан зажилж хэрэглэнэ. Дөрвөн долоо хоног хэрэглээд завсарлана. Мөн гэдэс цэвэрлэх ба ханиаднаас хамгаална. Ингэхдээ дээрх аргаар 2 цайны халбага бэлдмэлийг хэрэглэнэ. Та энэ бэлдмэлийг манай дэлгүүрээс мөн захиалан авч болно.rnrn rnrnХус Birke birchrnrnХус мод цаг агаар, халуун хүйтнээс хамааралгүй ургадаг, арчилгаа багатай мод юм. 30 метр хүртэл өндөр ургадаг, цагаан холтостой. 4-5 сард цэцэглэдэг. Хойд ба төв Европ, Азийн хойд хэсгээр ургадаг. Хусны навч, нахиаг гоо сайханы зорилгоор хэрэглэдэг. Орос ардын эмчилгээнд хусны навчийг шархираа өвчин, арьс шалбарсан, эсэргэнэд хэрэглэдэг. Давсаг болон шээсний сүвээр өвчилсөн үед хусны навчны цайг, хусны навчны найрлагатай эмийн хамтаар ууваас давсаг болон шээсний сүвэн дэх бактерийг зайлуулан гаргаж шээсийг гадагшуулдаг. Шингэн юм сайн уух хэрэгтэй, харин хийжүүлсэн лаазтай ундаа кока кола, архи дарсыг уухгуй байхыг анхаарна уу. Мөн шээсний хүчлийг багасгах зорилгоор хусны навчны цайг уудаг. Хусны усыг үс хагтах ба үс унах үед хэрэглэвэл үсний ургалтыг сайжруулна. Хусны шүүсийг дангаар хэрэглэж болохгүй. Хус модноос хамааралтай алергитай хүмүүс, зүрх судасны өвчтөй, хавантай хүмүүс, жирэмсэн эмэгтэйчүүд, хөхүүл хүүхэдтэй эхчүүд хус модны гаралтай бүтээгдэхүүнийг ууж хэрэглэж болохгүй. Орос орон хус мод ихтэй учираас оросын ардын эмчилгээнд хус модноос гаргаж авсан бэлдмэлүүдийг түгээмэл хэрэглэдэг. Хус модны навчны цай, үсний ус, шампунийг та манай дэлгүүрээс захиалан авч болно.rnrn rnrnНогоон гоньд Dill dillrnrnНогоон гоньд бол нэг наст ургамал, зөөлөн шувууны өд шиг навчтай, 1метр хүртэл өндөр ургадаг. Нарлаг бөгөөд чийглэг хөрсөнд ургуулахад тохиромжтой. Эртний Египтүүд ногоон гоньдийг хоол хүнсэндээ хэрэглэдэг байсан тухай бичмэл олджээ. Ромын түүхч Плиниус (24-79), эртний Грекийн эмч Диоскуридэс ( 1-р зуун ), нар энэ ургамалын тухай бичсэн байдаг. Их хаан Карл ногоон гоньдний амтлагч, анагаах чадварыг ихэд таалж 812 онд алдарт Capitulare de vills – д тарьж ургуулахыг тушаасан байна. Дундад зууны үед ногоон гоньдний анагаах чанарын тухай бичигдсэн ургамалын ном олон байдаг. Нойр муудах, гэдэс дүүрэх, дотор муухайрах үед хандаар нь цай чанаж уудаг байжээ. Ногоон гоньд эрдэс ихтэй , витаминлаг, калиум, калциум, иод цайр, төмрийг агуулсан байдаг. Шээсний гаралтыг ихэсгэдэг тул хавантай хүнд сайн . Биеийн эсэргүүцлийг сайжруулдаг. Эмийн ургамал гэхээсээ илүү хоолонд амт оруулагч гэдгийг бид сайн мэднэ. Өргөст хэмхийг дарахад маш түгээмэл хэрэглэдэгээс гадна загас, байцаа, салат шөлөнд амт оруулдаг. Норгүйдэх болон, сэтгэл санаа тавгүй, ууртай болсон үед өдөрт 3 удаа ногоон гоньдний бэлдмэлээр цай чанаж уувал мэдрэлийн системийн үйл ажиллагаанд сайн нөлөө үзүүлнэ. Мөн нярай хүүхдийн гэдэс дүүрэх ходоод гэдэс хямрахад уулгахаас гадна хөхүүл хүүхэдтэй эхчүүдийн сүүний гаралтыг сайжруулдаг. Ногоон гоньдний цай, хоол амтлагчийг та манай дэлгүүрээс захиалан авч болно.rnrn rnrnХулуу Kьrbis cquash pumpkinrnrnХулуу нь дотроо маш олон янз байдаг. Бараг 800 гаруй төрлийн хулуу бий. Хулуу түргэн хугацаанд ургаж томордог. Хулууг ялзмаг ихтэй чийглэг хөрсөнд тарьдаг. Хулууны 80 хувийг ус эзэлдэг. Хулууны үр тослог ихтэй учраас маш сайхан амттай тосыг гарган авч хоол хүнсэнд хэрэглэдэг. Хулууны үр нь найрлагандаа олон төрөлийн витамин, аминын хүчил, селен, тоцоперол, тос, уураг,Phytosterine –ийг агуулсан байдаг. Phytosterine- нд Sitosterin – гэдэг бодис бий. Түрүү булчирхай хавдаж томорсон үед хулууны экстрактаар хийсэн бэлдмэлийг ууна. Мөн давсаг, шээсний сүвээр өвдөхөд бэлдмэлийг, тосыг нь бас хэрэглэнэ. Хулууны хатаасан үрийг салаттай холиод эсвэл дангаар нь идэж болно. Хулуугаар амттай шөл, жигнэмэг хийж иддэг. Эрдэнэшишээс гадна хулууг индианууд хоол хүнсэндээ өргөн хэрэглэдэг. Наваёо овогийн Индианууд хуулууг дээдлэн тахьдаг байжээ. Мексикийн зарим Индиан овогууд хулууг зүсэж нүд, хамар ам гаргаад жил бүр нас барагсдаа дурсдаг заншилтай. Индианчууд хулууны үрийг шээсний гаралтыг ихэсгэх журмаар иддэг мөн үе мултарсан, гэмтсэн үед хулууны навчыг халаагаад, өвчтэй газраа жин тавьж эмчилдэг. Хулууны үр, тосыг та манай дэлгүүрээс захиалан авч болно.rnrn rnrnСармис Knoblauch garlicrnrnСармисны анагаах чадварыг одоогоос 5.000 жилийн өмнөөс эртний Египтүүд мэддэг байжээ. Египтийн пирамидын барилгын ажлыг хийдэг байсан ажилчид өдөр бүр сармис иддэг, байсан нь тахал хижиг , гэдэсний халдварт өвчнөөс хамгаалдаг сайн арга байв. Эртний Грек ба Ромчууд сармисыг тариалахын тулд зөвхөн сармисны цэцэрлэг гэж байгуулжээ. Ингэж тариалахдаа хоол хүнсэнд, мөнанагаах зорилгоор тус тусад нь ургуулдаг байв. Анхны олимпийн тамирчид тэмцээнд орохоосоо өмнө байнга сармисыг иддэг байжээ. Мөн эртний Ромчууд сармисыг бэлгийн үйл ажиллагааг сайжруулдаг гэж итгэдэг байжээ. 19-р зуунд алдарт судлаач Луис Пастэур сармисны анагаах чадварыг нарийвчлан судлаад бактерийн эсрэг, бактерийг устгагч шинж чанарыг нь нээжээ. Дэлхийн 1- р дайны үед цэргийн эмнэлэгүүдээр их хэмжээний сармисыг нянг эсэргүүцэх эмийг орлуулан тараадаг байжээ. Ингэж халдварт өвчин шархыг эмчилдэг байв. Сармисны найрлаганд байдаг аллицин гэдэг хүхэрлэг ихтэй бодисноос хамаарч сармисны үнэр эрчимтэй байдаг. Аллицин нянг устгаж, үржихээс нь хамгаалдаг учираас маш чухал антимикробил гэдэг боди агуулсныг Луис Пастэур, Альберт Швайцэр нар судалгаандаа бичсэн байна. Аллицин муу хлостренийг бууруулдаг (LDL). Цусан дахь хлостренийг зохицуулдаг учраас зүрхний багтраа өвчнөөс сэргийлэх, чөлөөт радикалын муу чанарыг устгаж амархан хөгшрүүлдэггүй жинхэнэ органик антиоксант юм.rnrnСармисны анагаах чадварыг дурдваасrnrn- нянг эсэргүүцэгчrnrn- цусны даралтыг бууруулдагrnrn- муу хлостренийг бууруулдаг (LDL)rnrn- зүрх судсыг хамгаалдагrnrn- цусны гүйдэлийг сайжруулнаrnrn- цусыг шингэлдэгrnrn- хөгшрөлтөөс хамгаалдагrnrn- хоол боловсруулах эрхтэний үйл ажиллагааг идэвхжүүлдэгrnrn- цэрийг ховхруулдагrnrnӨдөр бүр 2 ширхэг сармисны хумсыг идэж байвал таны эрүүл мэндэд сайн. Сармисыг идсэний дараа сармисны үнэрийг дардаг яншуй, цагаан гааг зажилж хэрэглэнэ. Францын иргэн Жеаннэ Калмент 122 насалжээ. Тэр эмэгтэй 1998 онд нас барсан, тэр үедээ дэлхийн хамагийн өндөр настай хүн байв. Тэр эмэгтэй насан туршдаа сармистай майонезийг амтархан иддэг байжээ. Ингээд та бүхэндээ яаж сармистай майонезийг хийх аргыг бичьеэ.rnrnҮүнд: 3ш сармисны хумс , давс, перц, 2 ш өндөгний шар, 1 аяга оливын тос орно.rnrnСармисыг хальслаад зориулалтын багажаар дарж жижигхэн болгоно, саванд хийгээд давс перцтэй хольж сайн хутгана. Дараа нь өндөгний шарыг цувруулан нэг нэгээр хийгээд хольж байнга хутгана. Хутгах явцдаа оливын тосноос аажим аажимаар дусааж өтгөн зуурмаг болтол нь сайн зуурна. Сармистай майонезыг талх, төрөл бүрийн ногоо, улаан лооль, шарсан төмс, загас, махтай хольж идэхэд амттай. Зүрх судасны өвчнөөс өөрийгөө хамгаалахыг хүсдэг хүмүүс сармисны бэлдмэлээр хийсэн эмийг авч хэрэглэж байхад тустай гэж канадын эмч нар зөвлөжээ. Канадад явуулсан судалгаанд оролцсон 50 эрэгтэй хүн бүгдээрээ цусан дахь хлострений ихдэлтэй байжээ. Тэдгээр хүмүүс эмчийн зааварын дагуу сармисны бэлдмэлийг хэрэглэснээр муу хлостренийг бууруулаад (LDL) зогсохгүй эрүүл мэндийн байдал нь сайжирсан байна. Сармисны бэлдмэлээр хийсэн эмийг та манай дэлгүүрээс захиалан авч болно.rnrn rnrnЛааварын мод Lorbeerbaum laurel baytreernrnЛааварын мод нь үргэлж ногооноороо байдаг ба хэдэн зуун жил ч насалдаг. 12 м хүртэл өндөр ургадаг. Лааварын модны навч тослогтой, анхилуун сайхан үнэртэй. 3-4 сарын хооронд цэцэглэдэг. Жилийн туршид навчийг нь түүж аваад хэрэглэдэг. 7-8 сарын үеэр боловсорч гүйцсэн жимснээс тосыг нь гаргаж авдаг. Итали, Грек, Маракко, Балкан, Туркэд ургуулж тосыг нь гаргаж ашигладаг. Одоогоос 7000 жилийн өмнө бичигдсэн эртний чулуун самбарт лааварын модны тухай бичигдсэнийг эрдэмтэд олжээ. Эртний Сумер хүмүүс лааварын навчыг эрэлхэг зоригтой ялалт байгуулсан боксчинд урамшилын маягаар титэм хийж өмсгөдөг байжээ. Энэ заншилыг Грек, Ромынхон уламжлан авчээ. Олимпийн тэмцээнд ялсан тамирчин, ромын цэрэгийн жанжинууд ийм титэмтэй байжээ. Делфи хотын мэргэ төлөгчид лааварын навчыг шатааж арц хүжний адилаар хэрэглэдэг байжээ. Лааварыг бөөрний чулууг бутаруулах ба элэг муутай хүмүүст уулгадаг байжээ. Мөн лааварын хандтай ваннанд суувал давсаг, саванд сайн гэжээ. Германы гэлэнмаа Хилдэгард фон Бингэн лааварыг дарстай холиод тулай өвчин, халуун бууруулахад хэрэглэдэг байсанаас гадна үе мөчөөр өвдөхөд түрхвэл сайн гэжээ. Лааварын тосыг төрөл бүрийн крем, гоо сайханы бүтээгдэхүүн хийхээс гадна мал амьтны эмчилгээнд , үнээний дэлэн хөх өвчилсөн үед хэрэглэдэг юм байна. Бас шингэц муутай хүнд тостой хоол хүнс, мах идэхэд шинэхэн навчыг хольж идвэл сайн. Загас, өргөст хэмхийг лааварын навчтай цуугаар дардаг. Шөлтэй хоолонд сайхан амт оруулдаг. Лаавар жимснээс гаргасан тосыг үе мөч өвдөх үед, гар хөл битүү няцарч хөхрөх, үе булгарахад шууд түрхэж хэрэглэнэ. Лааварын навч, крем, тосыг та манай дэлгүүрээс захиалан авч болно.rnrn rnrnЗадь Muskatnussbaum muscatsrnrnЗадь мод нь 20 метр хүртэл өндөр ургана. 3-6 сарын хооронд цэцэглэдэг. Задь модны навч гонзгой хэлбэртэй, цагаан шаргал цэцэгтэй, үргэлж ногооноороо байдгаас гадна анхилуун сайхан үнэртэй. 1-8 настай эмэгчин моднуудад тоортой төстэй жимснүүд ургадаг. Жимсний дотор нь тод улаан өнгөтөй жимслэг бүрхэвч бий. Жимслэг бүрхэвчийн дотор талд задь байрладаг. 8-12 сарын хооронд боловсорсон жимсийг хураагаад жимслэг бүрхэвчнээс салгаад задийг хатаана. Жимслэг бүрхэвчийг хатаагаад нунтаглаж хоол амтлагч болгодог. Дээр үеийн Энэтхэг хүмүүс задийг мэдээ алдуулагч жимс гэдэг байжээ. Хоол хүнсэнд хэрэглэхээс гадна энэтхэгийн ардын эмчилгээнд аюурведа маш чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Германы гэлэнмаа Хилдэгард фон Бингэн задьний тухай ийнхүү бичжээ. .....задь чиний зүрхний уур хилэнг дарж, чиний сэргэл зүрх сүнсийг чинь тайвшруулж, чамайг баяр хөөртэй болгоно.....17-р зуунд задь нь маш үнэтэй хэрэгцээ ихтэй бараанд ордог байжээ. Иймээс задийг нийлүүлэх монополь эрхийг авах гэж хүчирхэг колоньтой орнууд хоорондоо хатуухан тэмцдэг байжээ. 1950-1960 оны үед задийн нунтаг Америкт марихуаныг орлохуйц хэмжээнд хүртэл өсчээ. Задьнаас гарсан тос нь уураг, цардуул ихтэй, мэдрэлд нөлөөлдөг myristicin, safrol, elemicin агуулсан. Сэтгэл санаа тайван бус тогтворгүй үед хэрэглэхээс гадна гэдэс дүүрэх, гүйлгэх, хоол шингэхгүй тохиолдолд хэрэглэдэг. Сэтгэл санааны тавгүй байдалаас болж үүссэн ходоодны өвдөлтийг тайвшруулдаг. Өнөөдөр задийг хоол хүнсэнд өргөн хэрэглэдэг болжээ. Задийг ширхэгээр нь аваад үрж хэрэглэхээс гадна нунтагаар нь авчсан ч болно. Задьний тос, нунтагийг та манай дэлгүүрээс захиалан авч болно.rnrn rnrnЧихэр өвс Sьssholz liquoricernrnЧихэр өвсийг нарлаг элстэй шаварлаг хөрсөнд тарихад зохимжтой. 6-7 сарын хооронд цэцэглэдэг. 9-10 сард боловсорч гүйцсэн үед хураана. Европын төв хэсэг, Орос, Турк, Сири, төв Ази, Энэтхэг, Австрали, Бразиль, Америк, өмнөд Африкт өргөн тариалдаг. Европт ашигладаг Испанийн чихэр өвсийг (Radix Liquiritiae hispanica) , хальстай хэрэглэдэг бол Орос (Radix Liquiritiae russia sive moscovitica) чихэр өвсийг хальсалж хэрэглэдэг юм байна. Чихэр өвсөөр анагаах эм хийхээс гадна чихэрлэг зүйлс, зажилдаг тамхины амт оруулагчаар ашигладаг. Япон, Хятадууд чихэр өвсний шүүсээр түүш, бэх үйлдвэрлэхэд зориулдаг. Эрт дээр үеэс хүмүүс чихэр өвсний анагаах чадварыг мэддэг байв. Жирэмсэн эмэгтэйчүүд, хөхүүл хүүхэдтэй эхчүүд болон цусны даралт ихтэй, зүрх муутай хүмүүс хэрэглэж болохгүй. Чихэрийн өвчтөй, элэг цөс муутай хүмүүст ч бас хамаатай. Чихэр өвсийг ходоод гэдэс хямрах, хос гэдэс шархлах болон ханиад хүрэх амьсгалын замын өвчинд эмийн журмаар хэрэглэнэ. Манай Монголын ардын эмчилгээнд ч бас чихэр өвсийг олон янзаар хэрэглэдэг. Чихэр өвсийг чанаж буцалгаад дотор халууныг гадагшлуулах зорилгоор, чанахгүйгээр хийдэх болон дэлүү ходоодыг анагаахад хэрэглэсээр иржээ. Чихэр өвсний цайг давсаг бөөр цөсний хямралын үед өдөрт 3 удаа халуунаар нь уувал сайн. Бас нэг арга бол цайны халбагны хагас чихэр өвсний хандыг 100 мл буцалсан усанд хийгээд өдөрт 2-3 удаа халуун бүлээнээр ууж болно. Амьсгалын замын өвчин, цээжээр хөндүүр оргих, ханиад бронхидтой үед чихэр өвсний дуслыг хэрэглэвэл тустай юм. Та манай дэлгүүрээс чихэр өвсний орцтой цай, бэлдмэл, дусалыг захиалан авч болно.rnrn | |
